Marselha : quora lei Catalans e Valencians universitaris d’Euròpa venon charrar de sa relacien amé lo monde occitan

Chasque an lei professors e estudiants dei País Catalans que trabalhan fòra lo país s’acampan dins una ciutat europenca per charrar, debatre e s’espacejar. L’an passar se debanava a Milan, e en 2024 la Trobada Internacional de Profes e Estudiants de Català a l’Exterior aviá decidit de plantar cavilha per tres jorns entre Ais e Marselha.

Au programa, atalier de teatre, conferéncias e autrei prepausiciens culturalas durant dos jorns, e l’ultima matinada deiá èstre consagrada a de rescòntres entre occitans et catalans-valencians-balears per charrar dei problematicas societalas e linguisticas deis uns e deis autres.

A l’ora d’ara lo catalan pasmens lenga oficiala dins lo Principat de Catalunya patis d’atacas de l’Estat Espanhòu : l’an passat lo Tribunau Constitucionau a impausat que siega fach 25 % dau temps d’escòla en castilhan, e meme la TV3, pagada per l’impòst catalan, a començat a finançar de contenguts en espanhòu alòr que deguna cadena publica espanhòla dins lo país programa una soleta minuta de catalan. En País Valencian, onte lo Partit Popular (drecha dura) aligat a VOX (extrema drecha) an retrobats lo poder despuei un an, vaquí qu'una tiera de deliberaciens vèn d’afeblir fòrça la presencias de la lenga dau país tant dins l’ensenhament coma dins la vida publica…

Lo Tipece aviá agut la bòna idèa de convidar a l’Ostau deis Associacions a Marselha lo president dau Ceucle Català de Marselha Jòusep Delofeu, amé nòstre cap redactor Michèu Neumuller, per evocar lei problematicas de l’occitan a Marselha e en Provença. La situacien es catastrofica, maugrat une Lèi, dicha Molac, que despuei 2021, milhora una briga la possibilitat de se vèire prepausar un ensenhament en lenga autoctona, e de s’acordar amé lei politicas regionalas dins aqueu domèni. Lei condiciens lamentablas fachas an aqueu ensenhament descoratjan leis escolans de s’i marcar.

Mai que tot, es la vòlha dei ensenhaires que dona d’envam a la lenga, a pròva lei polits projects que la professora Sarà Laurens mena amé doas classas de sei licèus marselhés : Montgrand e Thiers.

Michèu Neumuller a pausat clar que, a l’ora d’ara, menar de projectes per faire intrar sa lenga dins l’espaci public es luchar vertadierament per « faire entendre a l’Umanitat la pichona votz e lei valors d’una entre sei parts, que refusa de morir ». Un autre baile dau Tipece aurà poscut dire que la violéncia dau sistèma capitalista desboca sus l’escafament dei lengas que servon pas la logica dau mercat, en particular dau mercat internacionau.

Au capítol deis iniciativas, lo meme Michèu Neumuller a poscut presentar un project de creacien d’una branca provençala dau Centre d’Afrairament Occitano-Catalan que fa viure la cultura e la lenga nòstra despuei lo barri de Gràcia a Barcelona. De vèire se lei doas entitats podràn, de cotria, faire espelir l’amistat que cantan lei Provençaus ‘mé la Copa Santa : « Catalans Ò fraires, comunian toteis ensems » que ditz.

Un atalier de Castellers siguèt prepausat a la pichona centena de sòcis de la Tipece, per acabar la manifestacien, seguit per un autre atalier, aqueu de còp de dansas tradicionalas balearas.